Konaba Ami

Informasaun Konaba Ami

CNE

Comissão Nacional de Eleições (CNE), ne'ebé designadu ho  CNE, mak órgaun eleitural independente ne'ebe ih kompetensia halo supervizaun ka tau matan ba lalaok sira eleitoral nian. Orgaun eleitoral ida ne'e hamrik ho baze konstitusaun RDTL artigu 65.6 haforsa hosi lei nù. 16/2021 alterasaun datoluk hosi lei nú.5/2006, lei nú.6/2011 no lei nú.7/2016. Orgaun Eleitoral ne'e ezerse nia funsaun relativamentu hodi superviziona ba aktu sira eleitoral nian, iha Timor Leste, hanesan eleisaun ba orgaun soberania (Eleisaun Prezidente  Repúblika no Eleisaun Parlamentu Nasional), Orgaun reprezentativu poder lokal, Orgaun Suku no Referendu sira

CNE, mak orgaun eleitoral ne'ebe independente hosi kualker orgaun poder politiku seluk, sentral ka lokal no goja nia autonomia finanseira, administrativa no organizativa.

VIZAUN

"CNE IHA KREDIBILIDADE A'AS HODI GARANTE KUALIDADE DEMOKRASIA ELEITORAL"

MISAUN

  • CNE FUNSIONA TUIR NIA MANDATU, HODI ASEGURA PARTISIPASAUN SIDADAUN HOTU IHA ELEISAUN;

  • ASEGURA PRINSIPIU DEMOKRASIA NO MULTI-PARTIDARISMU;

  • SENSIBILIZA NO KONSENSIALIZA SIDADAUN SIRA, HODI PARTISIPA INKLUZIVAMENTE IHA PROSESU ELEITORAL;

  • PROMOVE TRATAMENTU NE'EBE  HANESAN BA SIDADAUN SIRA, KANDIDATURA NO PARTIDU POLÍTIKU SIRA IHA PROSESU ELEITORAL NO SELUK - SELUK TAN.

KOMPETENSIA

a. SupervizIona Resenseamentu Eleitoral, Aktu Eleitoral no Referendu Sira;
b. Verifika implementasaun dispozisaun konstitusionál no legal sira relasiona ho Resenseamentu  Eleitoral, aktu eleitoral no referendu sira; 
c. Emiti pareser kona-ba projetu regulamentu ezekutivu sira ne’ebé previstu iha Lei OAE no lei eleitural sira seluk ne’ebé sei aprova liuhusi dekretu governu, no aprova kodigu konduta ba kandidatu sira, observadór sira, fiskais no profisionál sira hosi órgaun komunikasaun sosiál ne’ebé propostu hosi STAE;
d. Promove koordinasaun ho STAE atu fó esklaresimentu ne'ebe objetivu ba sidadán sira kona-ba aktu eleitoral liuhusi meiu komunikasaun sosial;
e. Asesura tratamentu hanesan ba sidadaun sira hotu iha resenseamentu eleitoral no prosesu eleisaun sira;
f. Asesura oportunidade hanesan no liberdade propaganda ba kandidatu sira durante kampaña eleitoral;
g. Apresia no Sertifika koligasaun partidáriu sira ba eleisaun no lista kandidatu independente sira;
h. Komunika ba Ministériu Públicu kona-ba aktu ne’ebé konsidera elisitu eleitoral (proibidu ho lei) bainhira identifika;
i. Elabora no fó tulun ba Tribunal Superiór Justisa (TSJ) rezultadu provisóriu nasionál ba validasaun, no publika rezultadu definitivu ba eleisaun jeral;
j. Verifika base de dadus únika ba resenseamentu eleitoral;
k. Designa delegadu CNE atu superviza asembleia apuramentu nivel munisípiu iha aktu eleitoral no referendu sira;
l.   Dezempeña funsaun seluk ne’ebé atribui hosi lei .

PRIORIDADE

1. PROMOVE DEMOKRASIA;

2. PROMOVE PARTISIPASAUN INKLUZIVU SIDADAUN SIRA IHA AKTU ELEITORAIS;

3. HASA'E KOÑESIMENTU SIDADAUN SIRA KONA-BA PRINSIPIU DEMOKRASIA;

4. HASA'E KUALIDADE REKURSU UMANU INSTITUISAUN NIAN;

5. PROMOVE NO TANE A'AS KREDIBILIDADE INSTITUISAUN